AMAÇ: Paliperidon risperidonun aktif metaboliti olup 9-hidroksirisperidon’dan elde edilen atipik antipsikotiktir. Dopamin D2, Serotonin 5HT-2A reseptörlerine yüksek affinite gösterir. α1, α2 ve H1 reseptörleri üzerine de antagonist etkilidir. Bu yazıda paliperidon palmitat tedavisi sonrası mani bulguları başlayan, 15yıllık hastalık öyküsü olan 45 yaşında kadın hasta sunulmuştur.
OLGU: Geçmişte şizoaffektif bozukluk tanısıyla yatışları olan hastada 1 aydır emir veren sesler duyma, eşinin kendisini kızıyla aldattığını, kendisine zarar vereceğini düşünme yakınmalarının başladığı öğrenildi. Bu yatışında aktif psikotik bulgulara eşlik eden duygudurum semptomları olmamasına rağmen, geçmiş öyküde duygudurum semptomlarının
varlığı nedeniyle şizoaffektif bozukluk tanısı düşünüldü. Koruyucu tedavi uyumunun olmaması nedeniyle hastaya 1.gün 150mg, 8.gün 100mg/gün paliperidon palmitat IM uygulandı ve tedaviye lorazepam 2mg/gün eklendi. 2 hafta sonra etkin bir antipsikotik tedavi altındayken hastada konuşma miktarında artma, uyku miktarında azalma, alışveriş yapma isteğinde artış, cinsel istek artışı, aşırı neşelilik, özgüven artışı şeklinde klasik öforik mani belirtileri gözlendi. Young Mani Derecelendirme Ölçeği(YMDÖ):27 olan hastada son doz uygulamasını 2 hafta geçmesine rağmen mani belirtileri devam etmesi üzerine 38. gün
uygulanması gereken doz atlanıp tedaviye zorunlu olarak oral lityum 1200mg/gün eklemesi yapıldı. Daha önceki duygudurum epizodlarında uykusuzluk ve irritabilitesi olan hastanın paliperidon kullanımı sonrasındaki duygudurum epizodunda öforik duygudurum gözlenmesi ve yan etkinin değerlendirilmesi için uygulanan Naranjo İlaç Yan Etki Olasılık Skalası puanının 10 olması mevcut tablonun kesin paliperidona bağlı bir etki olduğunu düşündürdü. Mevcut affektif elevasyonun etkin bir antipsikotik tedavi altında ve kombine benzodiazepin kullanımı esnasında gözlenmiş olması hipotezimizi güçlendirdi. YMDÖ:2 olan hastanın yatış nedeni olan aktif psikotik bulguları için paliperidon palmitat IM yerine tedaviye oral haloperidol 5mg/gün eklendi. Manik belirtilerinin düzelmesiyle yatarak tedavi sonlandırıldı.
TARTIŞMA: Atipik antipsikotiklerle indüklenen mani ve hipomaninin mekanizması tam olarak bilinmemekle birlikte çalışmalar 5HT-2A reseptör antagonizmasının neden olduğu frontal-dopamin deşarjı üzerinde durmaktadır. α-2antagonist etkileriyle serotonin deşarjı sayesinde potansiyel antidepresan özellik göstermeleri nedeniyle maniyi indüklemiş olabilecekleri düşünülmektedir. Olgunun yatış öyküsü incelendiğinde geçmiş duygudurum epizodu bulgularının irritabl duygudurumla seyretmesi, buna rağmen paliperidon palmitat uygulaması sonucu gelişen duygudurum yükselmesinin öforik özellik taşıması bizi son affektif tablonun mevcut hastalığından bağımsız bir tablo olduğu sonucuna yaklaştırdı. Ek olarak affektif elevasyonun etkin bir antipsikotik tedavi altında ve kombine benzodiazepin kullanımı esnasında gözlenmiş olması da bu tezimizi güçlendirdi.