AMAÇ: Pruritus (kaşıntı) derinin yüzeyel tabakalarında meydana gelen, toplumda sık görülen ve rahatsızlık uyandıran bir belirtidir. Patolojik kaşıntının birçok nedeni vardır. Sadece birincil deri hastalıkları değil hematolojik, metabolik, neoplazik ve psikiyatrik hastalıklarda da klinik tablo kaşıntı şeklinde ortaya çıkabilir. Eğer kaşıntı organik kökenli ise hastanın öyküsü, sistemik hastalığa ait diğer belirtilerin genellikle eşlik etmesi ve laboratuvar tetkikleriyle altta yatan hastalığın tespit edilerek, hastanın uygun birime yönlendirilmesi mümkün olabilirken, psikiyatrik kaşıntıların tanısal sınırlarının çizilmesi kolay olmamaktadır. Bu tür kaşıntıların diğer kaşıntılardan ayırımı, hastanın psikiyatriye psikojenik kökenli kaşıntı tanısıyla yönlendirilmesi ve tedavisi dermatologlar için zorluk oluşturabilir. Hastanın sıkıntılı ve gergin olduğu, hekimin de kaşıntıya neden olabilecek hiçbir neden bulamadığı çoğu durumda psikojenik pruritus (PP) terimi “idiyopatik pruritus” terimiyle yer değiştirir ve karışıklık yaratır. Bu vakamızda PP tanısındaki zorluklar ve tedavisindeki gecikme sunulmuştur.
OLGU: 43 yaşında, lise mezunu, çalışan, evli, bir çocuk annesi kadın hasta, 10 yaşında iken anne ile baba arasında yaşanan tartışması sonrası başlayan kaşıntı şikayeti ile birçok dermatologa başvurup çeşitli ilaçlar kullanmasına rağmen herhangi bir gerileme olmaması üzerine psikiyatriye yönlendirilmiş. Hastanın alınan öyküsünde stresle birlikte kaşıntısının arttığı, işlevselliğini etkilediği, bazı dönemlerde kaşıntının azalmakla birlikte hiçbir zaman geçmediği, zamanla depresif şikayetlerin de (mutsuzluk, anhedoni, sosyal içe çekilme) eklendiğini saptandı. Hastanın yapılan rutin tetkiklerinde herhangi bir patoloji saptanmadı. Hastaya maklobemid 300 mg/gün başlandı. Bir ay sonra hem depresif şikayetlerinde hemde kaşıntı şikayetinde belirgin azalma saptandı.
TARTIŞMA: Halen hem dermatolojik hem psikiyatrik tanı sınıflamalarında açık olarak sınıflanmayan PP, DSM-5’ te Bedensel Belirti Bozuklukları başlığı altında değerlendirilmiştir. Ancak tanısı ve tedavisi hem dermatologlar hem de psikiyatristler açısından zordur. PP bir deri hastalığı gibi algılanıp gereksiz tetkik ve tedavi maliyetleri ortaya çıkartabileceği gibi deri veya sistemik hastalıklarla birlikte olan ikincil kaşıntının PP gibi algılanıp yetersiz ve yanlış tedavisi de söz konusu olabilir. Olgumuzda, kaşıntı ile gelen hastaların PP açısından daha detaylı değerlendirilmesine dikkat çekilmek istenmiştir.