Giriş: Antipsikotropik ilaçlar olan haloperidol, risperidon ve olanzapinin eritrositler ve plazmadaki lipit peroksidasyonu ve bazı oksidan ve antioksidan enzim aktiviteleri üzerindeki etkileri fareler üzerinde araştırılmıştır.
Malzemeler ve Yöntem: Haloperidol (0,4 ve 0,8 mg/kg), risperidon (0,5 ve 1 mg/kg),ve olanzapin (2 ve 4 mg/kg) farelerin periton içine günde bir defa olmak üzere 6 hafta boyunca uygulanmıştır. Her bir alt grup ve kontrol grubu 6’şar fareden oluşmuş olup kontrol grubuna herhangi bir ilaç verilmemiştir. Eritrositler ve plazmadaki Malondialdehit (MDA) düzeyi ve Ksantein Oksidaz (XO), Süperoksit Dismutaz (SOD) ve Glutatyon Peroksidaz (GPX) aktiviteleri spektrometrik yöntemlerle ölçülmüştür. Birinci ve ikinci dozların ortalamaları arasındaki farklılıklar tek yönlü ANOVA post hoc LSD testleri ile ayrı ayrı değerlendirilmiştir. Birinci ve ikinci dozlar arasındaki farklılık Mann-Whitney U testi ile kontrol edilmiştir. P<0.05 istatistiksel önem düzeyi olarak kabul edilmiştir.
Bulgular: Haloperidol eritrosit MDA düzeyini düşük dozda arttırırken yüksek dozda herhangi bir etkisi olmamıştır. Risperidon yüksek dozda eritrosit MAD düzeyini arttırırken düşük dozda herhangi bir etkisi olmamıştır. Olanzapin her iki dozda da MDA düzeyini etkilememiştir. Düşük dozda haloperidol dışındaki tüm ilaçlar plazma MDA düzeyini düşürmüştür. Yüksek dozda haloperidolde Plazma MDA düzeyi düşük dozdaki haloperidoldekinden daha düşüktür. Haloperidol her iki dozda da eritrosit XO ve GPX düzeylerini arttırırken SOD’a herhangi bir değişiklik olmamıştır. Olanzapin her iki dozda da eritrosit XO’yu arttırırken DOS ve GPX üzerinde herhangi bir etkisi olmamıştır. eritrosit XO aktivitesi düşük doz risperidon ve olanzapinde yüksek doza göre daha düşüktür. Haloperidol yüksek dozda plazma XO’yu yükseltirken araştırılan diğer enzim aktiviteleri üzerinde herhangi bir etkisi yoktur. Risperidon plazma XO ve SOD aktivitelerini her iki dozda da arttırırken GPX aktivitesini etkilememiştir. Olanzapin her iki dozda plazama SOD aktivitesini artırırken XO’yu sadece yüksek dozda arttırmıştır. Plazama GPX aktivitesini hiçbir şekilde etkilememiştir. Plazma XO aktivitesi yüksek dozdaki haloperidol ve risperidon için düşük doza göre daha yüksektir.
Tartışma ve Sonuç: Haloperidol grubunda düşük dozda eritrosit GPX’teki artış lipit peroksidasyonunu önlemek için yeterli olmamıştır ve bu muhtemelen artan XO aktivitesinden kaynaklanmaktadır. Diğer taraftan bunlar yüksek dozda birbirlerini nötr hale getirmişlerdir. Bu nötrleştirme durumu düşük dozdaki risperidon için de geçerlidir. Olanzapinin her iki dozda da artan XO aktivitesine rağmen eritrosit MDA düzeyini etkilememiş olması ilginçtir. Plazmada MDA düzeyinin yüksek doz grubunda haloperidol için XO aktivitesindeki artışa rağmen düşmüş olması ilginçtir. Risperidon ve olanzapin gruplarında artan plazma DOS aktivitesi azalan lipit peroksidasyonundan ötürü artan XO aktivitesine karşı tepki göstermiş olabilir. Sonuç olarak, üzerinde araştırma yapılan bu üç antipsikotik ilaç genel olarak plazma MDA düzeyini düşürürken araştırılan doz düzeylerinde eritrositlerle bunu etkilememektedir.