Klinik Psikofarmakoloji Bülteni 2004;14:107-131 
Mizaç ve Karakter Envanteri (Türkçe TCI): Geçerlik, Güvenirliği ve Faktör Yapısı 
Samet Köse, Kemal Sayar, İsmail Ak, Nazan Aydın, Ülgen Kalelioğlu, İsmet Kırpınar, Robert A. Reeves, Thomas R. Przybeck, C. Robert Cloninger

ÖZET

Giriş: Cloninger kişiliğin iki temel bileşeni olan mizaç ve karakterdeki normal ve anormal varyasyonları açıklayan boyutsal bir psipobiyolojik kişilik modeli geliştirmiştir. Mizaç boyutu Yenilik Arayışı (NS), Zarardan Kaçınma (HA), Ödül Bağımlılığı (RD), ve Sebat Etme (P); karakter boyutu ise, Kendini Yönetme (SD), İş Birliği Yapma (C), ve Kendini Aşma (ST) alt ölçeklerinden oluşur. 

Mizaç ve Karakter Envanteri (TCI) kişiliğin yedi temel boyutunu ölçmeye yarayan, 240 maddeden oluşan “Doğru” ya da “Yanlış” şeklinde yanıtlanan bir kendini değerlendirme ölçeğidir. TCI önceden geliştirilmiş kişilik modellerini kuramsal ve ampirik açıdan desteklerken, klinik kullanımdaki sınırlılıkları da ortadan kaldırmıştır. Bu çalışmada Köse ve Sayar tarafından çevrilen Türkçe TCI’nin sağlıklı bir Türk örnekleminde psikometri özellikleri ve faktör yapısı araştırılmıştır. 

Yöntem: Çalışmanın örneklemini Karadeniz Teknik Üniversitesi Tıp Fakültesi ile Atatürk Üniversitesi Tıp Fakültesinde, hayatlarının hiçbir döneminde ruhsal rahatsızlık nedeniyle tedavi görmemiş sağlıklı gönüllü 683 denek oluşturmuştur. Deneklere Marlowe-Crowne Sosyal Arzu Edilirlik Ölçeği Kısa Formu ve ardından Türkçe TCI verilmiştir.

Bulgular: Mizaç boyutunda, Türk toplumu ortalama Yenilik Arayışı, Ödül Bağımlılığı puanları Amerikan toplumu ortalamalarından anlamlı olarak düşük, Zarardan Kaçınma puanları Amerikan toplumu ortalama değerlerinden anlamlı olarak yüksek bulundu. 
Karakter boyutunda; Kendini Yönetme, İş Birliği Yapma, Kendini Aşma puanları Amerikan toplumu ortalama değerlerinden anlamlı olarak düşük bulundu. Kendini Yönetme ile Zarardan Kaçınma, İş Birliği Yapma ile Ödül Bağlılığı ve İş Birliği Yapma ile Kendini Yönetme arasında anlamlı korelasyon bulundu. Türkçe TCI ölçeklerinin Cronbach alfa değerleri mizaç boyutunda 60 ile 85, karakter boyutunda 82 ile 83 arasında bulundu. En düşük Cronbach alfa katsayıları Ödül Bağımlılığı (60) ve Sebat Etme (62) olarak bulundu. 

Oblimin dönüştürümlü faktör analizinde, mizaç boyutunda Yenilik Arayışı ve Zarardan Kaçınma alt ölçeklerinin oldukça güçlü yüklemede bulundukları satandı. Ödül Bağımlılığı ve Sebat Etmenin göreceli olarak daha zayıf yüklemede bulunduğu saptandı. 
Karakter boyutunda, İşbirliği Yapma ve Kendini Aşmanın oldukça tutarlı ve güçlü yüklemede bulundukları gözlendi. 

Sonuç: Türkçe TCI’nin geçerlik ve güvenilirliği, ölçek puanlarının dağılımı, yeterli düzeyde iç tutarlık katsayısı ve yapı geçerliği tarafından desteklenmiştir. Bu öncül çalışma Türkçe TCI’nin Türk toplumunda Cloninger’in yedi-faktörlü kişilik modelini başarıyla ölçebileceğini göstermektedir. Türkçe TCI psikiyatrik hasta popülasyonunda klinik uygulamalarda, nörobiyolojik çalışmalar ve beyin görüntüleme çalışmalarında kişiliği ölçmede yararlı bir araç olarak görünmektedir.

ANAHTAR SÖZCÜKLER: kişilik, mizaç, karakter, TCI, kültürler arası